Biểu tượng con rắn quấn quanh cây gậy và con rắn quấn quanh cái ly
rất quen thuộc với nhiều người, nhưng nguồn gốc của các biểu tượng này là điều
không phải ai cũng biết.
Đối với Tây y, rắn chiếm vị trí khiêm nhường trong số
khổng lồ các phương thuốc trị liệu nhưng lại có vinh dự trở thành biểu tượng có
tính chất truyền thống của cả ngành Y và ngành Dược. Biểu
tượng ngành Y là hình con rắn quấn quanh cây gậy. Còn biểu tượng ngành Dược là
con rắn có đuôi quấn quanh chân một cái ly đựng thuốc và thân của nó vòng qua
miệng ly để đầu chúi xuống, thả lưỡi nếm thuốc. Biểu tượng ngành dược thường
gọi nhiều tên như: “Cái ly con rắn”, “Cái cốc con rắn” hoặc “Chén thuốc
Hygeia”.
Nguồn gốc của hai biểu tượng trên xuất phát từ một bức tượng cổ Hy Lạp được
thực hiện cách đây hàng nghìn năm và còn giữ đến nay, tạc hình Asklepios và con
gái của ông tên là Hygeia.
Asklepios (tên La tinh là Aesculapius) sống vào thế kỷ thứ 17 trước công nguyên
(tức là sống trước ta hơn 3.700 năm). Ông là thầy thuốc có tài trị bệnh tuyệt
vời và được tôn làm thần. Trong thần thoại Hy Lạp, ông là con của thần Apollo
đảm trách việc chữa bệnh. Con gái út của ông tên là Hygeia (có nghĩa là đã giúp
đỡ cha mình rất nhiều trong công tác chăm sóc người bệnh. Cũng trong thần thoại
Hy Lạp, Apollo được xem là con của Zeus là vị thần tối cao ngự trị tại núi
Olympus. Thấy Asklepios trị bệnh quá tài giỏi, thần Zeus lo ngại tất cả loài
người trên thế giới sẽ được chữa bệnh trở nên bất tử nên giết Asklepios bằng
một cơn sấm sét. Sau đó Hygeia cũng chết đi.
Con người nhớ ơn, thương tiếc đã xây ngôi đền thờ phụng hai người. Chẳng bao
lâu, rắn xuất hiện đầy trong đền thờ. Lúc đầu, những con rắn này trông như rắn
chết, nhưng nếu có người cầm lên rồi thả xuống đất thì tự nhiên rắn bò đi mất
một cách thật nhiệm màu. Lúc bấy giờ, người dân tin rằng rắn đã được thần
Asklepios làm cho sống lại.
Cũng từ sự kiện này, nhân dân Hy Lạp đã tạc tượng hai
người để thờ trong các đền đài. Bức tượng mô tả vị thầy thuốc khả kính trong tư
thế uy nghi. Tay trái của ông cầm chặt một chiếc gậy tượng trưng cho quyền lực
siêu nhiên. Bên phải ông là con gái tay cầm ly thuốc. Đặc biệt, có một con rắn
quấn quanh cây gậy của Asklepios và thò đầu sang nếm thuốc đựng trong cái ly
của Hygeia.
Từ thời thượng cổ, rắn được xem là con vật linh thiêng trượng
trưng cho sự thông thái và khả năng chữa lành bệnh, kéo dài sự sống.
Chính do sự biến thái “lột da sống đời” của rắn làm cho con người liên tưởng
đến sự trường sinh. Con rắn hiện diện trong bức tượng có ý nghĩa là sự chữa trị
lành bệnh.
Nguồn gốc của hai biểu tượng ngành Y và ngành Dược xuất phát từ một bức tượng cổ Hy Lạp được thực hiện cách
đây hàng nghìn năm và còn giữ đến nay, tạc hình Asklepios và con gái của ông
tên là Hygeia.
Tương truyền, người bệnh muốn được chữa bệnh sẽ mang lễ vật đến đền thờ
Asklepios và ngủ đêm tại đó. Với sự giúp đỡ của các tu sĩ, người bệnh sẽ thấy
Asklepios hiện ra, ra lệnh cho con rắn bò tới liếm trên người bệnh nhân. Sáng dậy,
người bệnh cảm thấy mình hoàn toàn khỏi bệnh.
Con rắn không chỉ đi liền với Asklepios trong huyền thoại mà còn hiện diện
trong các bài thuốc được ghi lại trên tượng các đền thờ. Chẳng hạn, có bài thuốc chữa
bệnh trĩ có nhiều vị, trong đó có “da rắn dầm trong giấm”.
Kể từ năm 1796, chén thuốc Hygeia được Pháp chính thức xem là biểu tượng ngành
Dược và Hiệp hội Dược học Paris đã phát hành biểu tượng được đúc bằng đồng hình
cái ly và con rắn. Khi Pháp xâm chiếm và phổ biến nền Y – Dược phương Tây vào
đất nước ta nên mặc nhiên chúng ta cũng thừa nhận biểu tượng ngành Dược này của
Pháp.
Các nhà thuốc tây ở ta trước đây luôn
treo bảng hiệu có dấu thập xanh lá cây và hình cái ly con rắn. Người dân nhìn
thấy biểu tượng biết rằng đây là nơi có thể mua thuốc chữa bệnh. Còn ở Mỹ, Hội
Dược sĩ Hoa Kỳ (APhA) chính thức công nhận chén thuốc Hygeia là biểu tượng
ngành Dược từ năm 1964.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét